Kompjuteri ose PC

Kompjuteri???

<hr style="color: rgb(209, 209, 225);" size="1">




Kompjuter
quajme nje mekanizem te automatizuar i cili transformon nje informacion
(i quajtur informacion, te dhena ne hyrje) ne nje tjeter ose krijon nje
informacion te ri (i quajtur te dhena, informacion ne dalje).
Termi Informatik
Termi informatikë i ka zanafillat e veta në fjalë franceze
“informatique”, e përbërë information (lajm,njoftim) dhe automatique
(vetvetiu) dhe u përdor për herë të parë më 1962. Me këtë fjalë do të
tregohet: “një bashkësi teknologjish të tipit elektronik të perkushtuar
për mbledhjen, regjistrimin, përpunimin e të dhënave dhe prodhimin e
informacionit.
Informatika është shkencë:
• e analizës teorike dhe konceptim i sistemeve informatike Informatika teorike,
• e formimit organizativ dhe teknik te sistemeve informatike - Informatika e sistemeve ose Informatika praktike dhe
• e realizimit të sistemeve informatike, sidomos e realizimit të komponentëve teknike (Hardware)- Informatika teknike
Detyra e informatikës qëndron kështu në nxjerrjen e të dhënave që i
referohen një problemi, informacionet që nevojiten për zgjidhjen ose
trajtimin e vetë problemit. Mjeti themelor teknoogjik në të cilin
bazohet informatika është Përpunuesi Elektronik. Çdo kompjuter, nga më
i fuqishmi deri tek më ekonomiku, është i përbërë nga dy elemente
themelore: hardware dhe software (hard = i forte, i rëndë; soft = i
butë, i lehtë ware = përbërës). Me termin hardware (shpesh shënohet
vetëm me HW) tregohet çdo element fizik(trupor) dhe që zë një volum e
ka një masë të caktuar i një kompiuteri (kasa, ekrani, kujtesa, disku,
tastiera, njesite hyrësë dhe dalëse etj.) Nga ana tjetër me termin
software tregohen kryerjet apo zbatimet që zhvillohen në kompjuter
(Word, Excel, Gimp, ...) dhe që nëpërmjet informacioneve që hyjnë nga
hardwari, prodhojnë rezultatet e kërkuara nga përdoruesi.
Pjesa Hardwere
Më parë përcaktonte termi Hardware në Anglisht copa metali,me të cilat
forcoheshin prodhime druri,me qëllim për të rritur
cilësine(forcën,përdorimin e jetëgjatësine)e tyre.
Sot përdoret Hardware[Harduer] ndër të tjera për Pajisje përbërëse në
një Sistem Kompjuterik(Njehsor).Këtu hyjnë të gjithë grupet
ndërtuese(Procesori,Kujtesa RAM,etj.) dhe aparatet rrethuese. Më
thjeshtë në Hardware hyn çdogjë që mund të preket.Përkundrazi
përcaktohen si Software Programet e te Dhënat(që nuk mund të preken).
Në Hardware hyjnë:
• Mjetet dhënëse ( Shtypësi[printer],Ekrani,Beamer,Zëforcuesi...)
• Mjetet futëse ( Tastiere,Mi,Joystick...)
• Mjetet ruajtëse (Disk,Rrufe[Flash]kujtesë,pajisjet CD-ROM disk,DVD disk,Zip disk,Jaz disk...)
• Kartat shtesë ( shtuese ) ( Karta Pamore[grafikës],Karta e Zërit,Karta Rrjetit,TV-karta,ISDN-Karta,USB-Karta...)
• Mjetet lexuese( lloje të ndryshme Scaner ose Kërkues ) dhe
• Pjesa themelore e ndërtimit të Njehsorit( kompjuterit ) siç është
pllakëza amë (anglisht quhet edhe: Mother- apo
Main-board),Çipi,Procesori dhe Kujtesa (RAM).
Arqitektur Kompjuterike
[redaktoni]
Gjuhet Softwerike
Kompjueteret pa paisje softwerike as qe do te ishin te paramenduar.
Softwari eshte ndermjetesues midis shfrytezuesit(perdoruesit) dhe
makines. Permes softwarit, shfrytezuesi dergon udhezimet, ato
perpunohen ne procesor, pastaj paraqiten rezultatet e kerkuara.
Llojet softwereve
Softwaret ndahen ne disa grupe, nder me te rendesishmet: Software Aplikativ dhe sistemor.
[redaktoni]
Software Aplikativ
Perdoret zakonisht nga shfrytezuesit per qellime te ndryshme, softwari
perdorues eshte i mundur qe te punoje, nese softwari sistemor eshte i
pranishem. Softwari sistemor eshte ndermjetes ne mes software,Apl dhe
pc.
Sigurimi i Kompjuterit
Çfarë janë viruset?
Virus është fjalë e përgjithëshme për programe keqbërëse që janë të
aftë të infektojnë kompjuterat dhe të shpërndahen vetvetiu. Viruse nuk
lindin vetvetiu por programohen nga specialistët e kompjuterave për të
kryer funksione të ndryshme. Viruset kanë për qëllim dëmtimin e
skedarëve, fshirjen e memorjes, përgjimin dhe spiunimin, vjedhjen e
informacionit, ngadalësimin e rrjeteve kompjuterike, etj.
Si hyjnë në kompjuter?
Virusët shpërndahen me të gjitha mënyrat që shpërndahen edhe skedarët e
tjerë. Ata mund të shkarkohen nga interneti, mund të jenë bashkëngjitur
në email, mund të hyjnë nga kompjuterat e tjerë, nga disketat, CD, etj.

Disa viruse pëhapen vetvetiu duke shfrytëzuar dobësi të sistemit
operativ (windows, linux, mac, etj), por shumica e tyre merren në
kompjuter nga vetë përdoruesi.

Si të mbrohem prej virusëve?
Mbrojtja më e mirë është që t'i parandalosh dhe mos t'u japësh mundësi
të infektojë skedarët e kompjuterit. Po arritën të infektojë
kompjuterin, ateherë nuk ke garanci se kompjuteri mund të pastrohet
plotësisht. Viruset që kanë për qëllim vjedhjen ose spiunimin zakonisht
pastrohen pa prolem, por viruset që dëmtojnë skedarët e sistemit
operativ zakonisht nuk mund të pastrohen dhe të detyrojnë të fshish
gjithçka që ke në kompjuter dhe të fillosh nga fillimi.
Sistemi operativ nuk është i aftë të mbrojë kundër viruseve, prandaj
nevojiten programe antiviruse që janë të aftë të zbulojnë viruset dhe
të mbrojnë kundër infektimit.
Si punojnë antivirusët?
Antivirusët kanë një listë të madhe të viruseve të njohur dhe
monitorojnë kompjuterin gjatë gjithë kohës për të zbuluar nëse ndonjë
prej tyre është futur në kompjuter.
Kriminelët e kompjuterave ndërtojnë viruse të rinj çdo ditë, prandaj
edhe lista e viruseve duhet azhurnuar shpesh. Kompania që ka prodhuar
antivirusin studion viruset e rinj dhe publikon azhurnimet që
mundësojnë zbulimin, mbrojtjen dhe luftimin kundër infeksioneve. Disa
antiviruse azhurnohen automatikisht, ndërsa disa të tjerë duhet të
azhurnohen nga përdoruesi i kompjuterit, zakonisht duke shkarkuar dhe
instaluar azhurnimet nga faqja e kompanisë në internet.
Përveç monitorimit të kompjuterit, antivirus të jep mundësinë të bësh
një kontroll (ose scan) të të gjithë skedarëve të kompjuterit.
Kontrolli këshillohet të bëhet të paktën njëherë në muaj, sidomos për
kompjuterat që shkëmbejnë informacion në internet, në rrjetet lokale,
ose me disketa, CD, etj.
A mjafton antivirusi?
Instalimi i antivirusit është i domosdoshëm dhe ofron mbrojtje kundër
viruseve por në botën kompjuterike rreziku nuk vjen vetëm nga viruset.
Ka dhe programe të tjera që bëjnë reklama, ndryshojnë konfigurimin e
kompjuterit, ngadalësojnë internetin, hapin dyer të fsheta në
kompjuter, përgjojnë informacionin që shkëmbehet, vjedhin fjalëkalimet,
etj. Nuk ka asnjë program që të mbrojë kundër gjithë këtyre rreziqeve,
prandaj është detyra e përdoruesit të kompjuterit që të tregojë kujdes
dhe të mirëmbajë kompjuterin.
Si të parandaloj sulmet?
1. Azhurnoni sistemin operativ për të arnuar të gjitha problemet që
mund të shfrytëzohen nga keqbërësit. Konfiguroheni kompjuterin që të
azhurnohet automatikisht ose kujtohuni që ta azhurnoni vetë çdo muaj.

Nëse nuk keni antivirus:
Symantec/Norton
Shkarkoni sav9.exe nga rezultati i parë i kërkimit të google. këtu.
AVG
Shkarkoni versionin falas të antivirusit AVG këtu. Klikoni mbi lidhjen
në fund të faqes, ku lexon "AVG Free Edition installation files".
AntiVir
Shkarkoni versionin falas të antivirusit AntiVir në anglisht ose gjermanisht.
Avast Home Edition
Shkarkoni programin këtu. Pasi ta instaloni, duhet të regjistroheni në
këtë faqe për të përdorur antivirusin falas për 1 vit. Pas 1 viti duhet
ta regjistroni përsëri.
Windows Live
Microsoft është duke testuar programe të cilët lejojnë pastrimin e
kompjuterave nga virusët nëpërmjet shfletuesit të internetit.
Këshillohet që të përdorni një nga programet më lart, por nëse nuk
mundeni, mund të përdorni edhe pastrimin nëpërmjet internetit këtu.
Shtypni butonin "Full Service Scan" dhe ndiqni udhëzimet.
Trend Micro HouseCall
Edhe ky është një shërbim i kompanisë Trend Micro që mundëson pastrimin
e kompjuterit nëpërmjet internetit. Hapni këtë faqe dhe shtypni lidhjen
"scan now". Shërbimi është falas.
Çfarë janë adware, spyware?
Adware quhen programet që bëjnë reklama. Spyware quhen programet që
përgjojnë përdorimin e kompjuterit, zakonisht faqet që viziton në
internet ose emailin. Programet që përgjojnë internetin mundohen të
zbulojnë se çfarë i intereson përdoruesit dhe dërgojnë reklama që u
përshtaten atyre interesave.
Çfarë dëmi shkaktojnë në kompjuter?
Ka shumë programe të ndryshme në këtë grup por shumica përqëndrohen në këto:
- Ndryshimi i faqes së hapjes të shfletuesit (internet explorer, netscape, aol, msn, etj).
- Instalimi i ikonave të reja në krye të shfletuesit. Zakonisht këto
ikona janë për kërkimin e internetit, dyqane, bixhoz, pornografi,
shkarkime (download), etj.
- Hapja e dritareve ose mesazheve të ndryshme që ju ofrojnë të blini
diçka, të vizitoni një faqe, të luani një lojë, të merrni një
shpërblim/llotari që keni fituar, etj.
- Gjurmimi dhe përgjimi i faqeve që vizitoni me qëllim që të bëjnë reklama që u interesojnë.
- Ngadalësojnë kompjuterin dhe lidhjen e internetit.
- Ngarkojnë kompjuterin me programe të shumta.
- Fshihen në kompjuter dhe nuk të japin mundësi për ti hequr.
Lexoni pyetjet e shtruar në këtë temë për probleme të tjera të shkaktuar nga këto programe.
Si futen në kompjuter?
- Duke hapur një program që i instalon ato. Ky program mund të futet në
kompjuter nga emaili, mund të shkarkohet nga faqet e internetit, nga
Kazaa, shkëmbimi i skedarëve në Chat (mirc, msn, yahoo, aol), e plot të
tjera.
- Shumë nga këto programe instalohen me, ose pa dijen tënde, kur
viziton një faqe interneti. Këto faqe përdorin mënyra nga më të
ndryshmet me dritare të vogla pop-up, mesazhe të ndyshme, cookies,
reklama, flash, activex, etj që të gënjejnë ose detyrojnë përdoruesin
për të instaluar reklamat, për të ndryshuar faqen e hapjes në internet
explorer, për të instaluar një toolbar, etj.
Disa prej këtyre faqeve shfrytëzojnë gabimet ose konfiguracionin e
gabuar të shfletuesit (internet explorer) dhe instalohen menjëherë pa
bërë asnjë pyetje.
- Një pjesë tjetër e programeve parazitë vijnë bashkë me programe të
tjera. Pothuajse të gjithë programet e vegjël që ofrohen falas si
Kazaa, Date Manager, Time Manager, Calendar, Gator, lojra interneti,
gjatë instalimit futin në kompjuterin tuaj edhe programet parazitë që
përgjojnë veprimtarinë e komjuterit dhe pastaj dërgojnë reklama në
lidhje me informacionin që përgjuan. psh: Nqs unë hap një faqe me
muzikë të Madonës, programi spiun do ta shikojë këtë dhe do dërgojë një
reklamë për të blerë një album të Madonës.
Kini kujdes se disa nga programet që hiqen sikur i ndalojnë reklamat,
instalojnë akoma më shumë. Përdorni vetëm programet serioze si Ad-Aware
(jo adware), Spybot, CWShredder.