SIGURIA E INFORMATAVE
Ç'eshte siguria e infromatave?
Ky eshte term gjeneral i cili nenkupton mbrojtjen nga viruset dhe hakerat, rregullat per dheniendhe ruajtjen e password-eve, kontrollin e qasjes si dhe procedurat e backup-it te te dhenave.
Jo vetem humbja e nje laptop-i mund te shkarkoj pasoja, por kete mund ta shkaktoje edhe humbja e nje telefoni mobil. Vetem imagjinoni se cfar do te ndodhte po te mos e kishit listen e numrave telefonike te rendesishem , dhe imagjinoni sa kohe ju eshte dashur per ta krijuar at list.
Sigurishte se humjba eshte gje e papershtatshme, por pasojat mund te jene edhe me te renda nese keq perdoren informatat te cilat gjenden aty. Kjo eshte arsyeja pse ju duhet ta aktivizoni mbrojtjen me passworda edhe ne telefonin tuaj mobil.
Password-i
Shumica e sistemeve kompjuterike perdorin password-in si mase primare te sigurise per ta kontrolluar qasjen e perdoruesve ne te. Keta password-e duhet te zgjidhen me kujdes ne menyr qe te mos jen te lehte per tu qelluar ose thyer. Password-i nuk guxon ti jepet askujt!
Rendesia e fikjes se kompjuterit
Me nderprerjen e furnizimit me energjis elektrike ne kompjuter mund t'i humbni shume shenime.
Perdorni UPS-a !
Ç'eshte UPS?
UPS-i (Un-Interruptible Power Supply) eshte pajisje e cila ju mundeson qe kompjuteri juaj edhe pas nderprerjes se furnizimit me energji elektrike te mos ndalet dhe t'ju mundesoj qe ne menyre te rregullt ta fikni ate.
Çka nese kompjuteri juaj nuk punon?
Kurr mos e hapni shtepizen e kompjuterit e as monitorin, me kete pune duhet te mirren vetem specialistet. Kontaktoni me teknikun e firmes ose servisin me te aferm te autorizuar.
User ID dhe Password-i
User ID perdoret per t'u kycyr ne kopmjuter, ose ne kompjuter te rrjetit. kete mund ta dine edhe te tjeret, por passwordin do te duhej ta dini vetem ju > passwordi do te duhej te ishte se paku 8 karaktere i gjete, shkronja dhe numra.Passwordin duhej nderruar ne menyre periodike.
Keqperdorimi i informatave te fshira
kur ta shini nje fajll nga dard -diksu, ai mbetet ne shport. Fshijeni ate edhe nga shporta. Kjo nuk do te thote se ai nuk mund te kthehet. Ka programe qe ofrojne mundesi ta kthejne at fajll. Kur ta fromatizoni harddiskune ose floppy-n, kjo nuk do te thote se te dhenat tuaja nuk mund te jne te qasshme nga specialistet. Menyra me e sigurt per tu ndar prej nje harddisku , floppy ose pajisje tjeter per ruajtjen e te dhenave, eshte shkaterrimi fizike i asaj pajisje.
Backup-i (krijimi i kopjes rezerve)
Pas punes se gjate, harddisku mund te shkaterrohet dhe te humbin shenimet. Per kete arsye , krijoni me kohe rezerven (backup-in) e shenimeve tuaj. (Komploet ose incremental). Kopjen e krijuar ruajeni ne ndonje vend te sigurt, mundesishte jasht objektit ku punoni.
Viruset e kompjutereve
Çka jane viruset e kompjutereve?
Viruset e kompjutereve jane programe te vogla me qellim te manipulimit ose shkaterrimit te shenimeve tuaj ose edhe qasjes ne kompjuterin tuaj. Kompjuteri juaj mund te infektohet me virus permes:
Internetit: download-imi dhe hapja e fajllave te ifnaktuar
Emaili programit: pranimi dhe hapja (ekzukutimi) e fajllave te bashkangjitur
rrjetit: nje virus mund te kete hyre ne rrjetin e nje firme dhe me at virus infektohen te gjithe klientete e serverit te infektuar.
Mbrojtja prej virusesve behet permes programeve te ndryshem anti-virus si: Norton Antivirus, McAfee, trend Micro , Symantec , kaspersky etj, te cilat ju mundesojne edhe marrjen e update-ve te reja permes internetit.
Menyra me e thjeshte e parandalimit te infektimit aksidental me viruse eshte fshijra (asgjesimi) i e-mailave te pranuar nga burimet te dyshimta ose te panjohura pa i hapur ato, mos hapja e fajllave te panjohur te bashkangjitur dhe mos shkarkimi i fajllave ose programeve nga web-faqe te panjohura.