UNESCO, Raport kritik për Butrintin

Titulli: UNESCO, Raport kritik për Butrintin Sat Mar 15, 2008 1:28 am

Ndërtimet e paligjshme vërshojnë me shpejtësi drejt zonës së mbrojtur të Butrintit. Asnjë kriter nuk zbatohet në ndërtim dhe nuk ka asnjë masterplan të hartuar. Kufijtë e mbrojtur të Parkut rrezikohen. Ndërkohë që vet qeveria ka miratuar ndërtimin e tre fshatrave të mëdhenj turistik në zonën e mbrojtur. Informacioni vjen nga raporti i UNESCO-s për Butrintin dhe specialistët japin alarmin. Ndërtime të pakontrollueshme dhe dëme të pakthyeshme për vlerat e trashëgimisë botërore. Kritikat dhe sugjerimet gjenden brenda një raporti prej shumë faqesh të përgatitur nga specialistët e UNESCO-s, pas vizitës së tyre nga 17 deri në 21 prill 2007. Pas vëzhgimeve të bëra në Parkun e Butrintit, grupi i specialistëve i përbërë nga Znj. Anastasia Tzigounaki (UNESCO/WHC/EUR), Z. Giora Solar (ICOMOS) dhe Z.Gamini Wijesuriya (ICCROM), kanë konstatuar të gjitha ngërçet për ruajtjen, menaxhimin dhe zhvillimin e Parkut. Raporti është hartuar që në muajin maj të 2007-ës dhe u është dorëzuar autoriteteve të Butrintit dhe të Ministrisë së Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve. Asnjë nga këto informacione nuk është bërë publike deri më sot. Pas një krahasimi me raportin e 2005-ës, specialistët e UNESCO-s kanë dhënë një pamje të qartë të gjendjes së Butrintit gjatë 2007-ës. Kritikat prekin edhe mungesën e një plani të përcaktuar qartë të menaxhimit të Parkut, ndërprerjen e disa projekteve të përcaktuara më parë, mungesën e hartave të specifikuara për gërmimet e bëra deri më tani në Butrint dhe një plan gërmimi për të ardhmen, mungesën e programeve për reduktimin e rritjes së niveleve nënujore, një problem i përhershëm i Parkut. Në raport theksohet gjithashtu edhe domosdoshmëria e një plani për vizitat në Butrint, në mënyrë që vizitorët të mos çorientohen e të shohin pjesë të shkëputura të qytetit antik. Jashtë vëzhgimit nuk janë lënë edhe ekspeditat e huaja që veprojnë në këtë territor, të cilat përgjithësisht nuk kanë një plan afatgjatë të zhvillimit. Gjithçka është përcaktuar në hollësi në faqet e raportit, informacion që do të jetë bazë për të parë ecurinë e Parkut gjatë vizitës tjetër të specialistëve në 2009-ën.

Ndërtimet
Me nota kritike dhe alarmuese shprehen specialistët për ritmet e ndërtimeve drejt zonës së mbrojtur të Butrintit, i shpallur trashëgimi botërore. Ndërsa u bëjnë veçanërisht thirrje banorëve të Ksamilit për ndërgjegjësim ndaj kësaj pasurie, specialistët shprehen se kanë marrë informacione që qeveria ka aprovuar tre fshatra turistikë brenda zonës së mbrojtur të Parkut. Një konstatim i panjoftuar më parë për ta. “Misioni është informuar se ndërtimi i tre fshatrave turistikë në zonën e mbrojtur është aprovuar. Kjo është një shenjë e qartë e papërgjegjshmërisë dhe nëse kjo tendencë vazhdon, do të këtë pasoja të pariparueshme për atë çka po ndodh brenda qendrës arkeologjike”, - shkruhet në raport. Në të dhënat e vitit 2005, ku vlerësohen marrëdhëniet institucionale të vendosura mes autoriteteve të Parkut dhe njësive vendore të menaxhimit e të pushtetit lokal, theksohet që në atë kohë qeveria kishte dhënë garanci se 50 metra jashtë vijës ku kalon kufiri administrativ do të ruheshin të paprekura këta kufijtë. Në vitin 2007 specialistët e shohin të rrezikuar këtë kufi. Ndonëse në raport theksohet se deri më tani nuk ka asnjë ndërtim të paligjshëm brenda Parkut, ata japin alarmin për prishjen e ekuilibrit mes vlerave kulturore dhe natyrore të qytetit antik. “Duke qenë se situata e ndërtimeve në fshatin Ksamil është alarmuese, duhet sa më parë të jetë e mundur që të përgatitet një master plan për zhvillimet urbanistike në këtë fshat. Është çështje urgjente ndërhyrja e autoriteteve të Parkut pranë Agjencive të Zhvillimit për të ndaluar impaktin negativ që sjellin këto ndërtime në zonën tashmë të përcaktuar si pjesë e trashëgimisë botërore”, - kanë shkruar specialistët. Gjatë vizitës ata kanë konstatuar se nuk ka dhe nuk është parashikuar asnjë lloj ndalimi, frenimi në distancën e ndërtimit drejt kufijve dhe brenda Parkut. Sipas tyre, për momentin nuk kanë parë asnjë kufizim për konstruksionet, lartësitë, pamjen, kompozimin vëllimor etj. Misioni shprehet nënvizon raporti, se situata është alarmante në kufijtë e përcaktuar në vendimin e qeverisë. Megjithëse në të kaluarën, në mjediset e administruara nga autoriteti i administrimit të Parkut, janë ndërmarrë një seri prishjesh ndërtimesh të paligjshme, specialistët rekomandojnë që të prishet edhe një i tillë, i mbetur që nga vitit 2003.

Menaxhimi
Specialistët e UNESCO-s janë ndalur edhe në situatën e brendshme të Parkut. Në vëmendjen e tyre kanë qenë edhe programet konservuese e restauruese, planet menaxhuese për zhvillimin e Butrintit, gërmimet nga ekspeditat e huaja, por edhe shërbimi ndaj vizitorëve, programet edukative, trajnimi i punonjësve apo edhe aktivitete e ndryshme brenda kësaj zone të mbrojtur nga UNESCO. Raporti konstaton se Plan Menaxhimi i viteve 2005-2007 nuk ishte përfunduar gjatë vizitës së tyre, ndërsa shprehet se plani i dorëzuar për vitin 2007-2012 nuk është i plotësuar dhe përmban vetëm sugjerime dhe jo programe të qarta zbatimi. “Procesi i përgatitjes së këtij plani nuk ka ndjekur metodologji të pranueshme. Ai duhet të plotësohet që të përmbajë plane të qarta zbatimi, dhe jo vetëm rekomandime për hartimin e tyre. Plani duhet të përfshijë menaxhimin e vizitorëve, plan për gatishmëri në rast rreziku, vlerësimin e kostos për hartimin e këtij plani veprimi etj”, - theksohet në raport. Gjithashtu, është konstatuar se projekti i miratuar në Këshillin Shkencor dhe bordin e Butrintit që kryesohet nga ministri për ndërtim në hyrje të Parkut të një kompleksi ndërtimesh si parkingu i autobusëve, zyra e informacionit, biletaria etj, është ndërprerë. Veç murit rrethues të përfunduar në 2005 dhe një kioske për bileta-shitje, asgjë tjetër nuk është realizuar. Specialistët sugjerojnë që projekti të vazhdojë sipas atij të hartuar më parë. Të dërguarit e UNESCO-s kanë vënë në dukje domosdoshmërinë e hartimit të hartave të detajuara me të dhënat arkeologjike, ku të përfshihen gërmimet e kryera më parë. “Përgatitja e hartave të tilla është një domosdoshmëri për menaxhimin, kërkimet e ardhshme, planifikimin dhe duhet të jetë prioritet”, - thuhet në raport. Që nga 2005 nuk është mbaruar përgjithësuesi mbi identifikimin e gjetjeve arkeologjike dhe zonifikimi i rajonit si trashëgimi botërore, ku duhet të kishte mbaruar materiali studimor për të fituar statusin e përcaktuar si zonë e “Peizazhit kulturor”. Rekomandimet kanë qenë që Parku duhet t’i bënte kërkesë UNESCO-s që të aplikonte për këtë status. Deri më sot, sipas dokumentacionit që UNESCO zotëron, askush nuk ka kërkuar një gjë të tillë. Në raport kërkohet që ekspeditat e huaja të respektojnë me përpikëri legjislacionin shqiptar dhe rregulloren e Parkut për të pasur në qendër të vëmendjes strategjinë afatgjatë të gërmimit.